Η σεξουαλικότητα του παιδιού
Συχνά, η σεξουαλική αγωγή στα παιδιά έχει στόχο την ενημέρωσή τους για τους κινδύνους σχετικά με την αποπλάνηση και την κακοποίηση. Παρόλα αυτά είναι να απαραίτητο να ενημερώνουμε τα παιδιά μας πρώτα για την σεξουαλικότητα, ως μέρος της υγιούς ανάπτυξης, και μετά να τα πληροφορούμε για τους σχετικούς κινδύνους.
Η σεξουαλικότητα δεν αφορά μόνο την σεξουαλική επαφή και την αναπαραγωγή αλλά και την διαμόρφωση της ταυτότητας του φύλου, την εικόνα του σώματός μας, τις αξίες και τις πεποιθήσεις μας για την σχέση και την οικειότητα με το άλλο φύλο. Η σεξουαλική αγωγή από τους γονείς διαρκεί καθόλη την ανάπτυξη του παιδιού και πραγματοποιείται με πολλούς τρόπους, πολλές φορές χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Για παράδειγμα, ένα από τους πρώτους τρόπους που οι γονείς συμβάλλουν στην διαμόρφωση της εικόνας του σώματος του παιδιού είναι το πώς αλληλεπιδρούν με το σώμα του την ώρα της αλλαγής της πάνας. Αντιμετωπίζουν όλα τα μέλη του σώματος με τον ίδιο, τρυφερό και στοργικό τρόπο ή αποφεύγουν κάποια; Βλέπουν τα κόπρανα του μωρού ως κάτι φυσιολογικό που παράγει το σώμα ή σαν κάτι το αηδιαστικό υιοθετώντας έκφραση αηδίας την οποία βλέπει το παιδί κάθε φορά που του αλλάζουν πάνα;
Ένας άλλος τρόπος είναι το τι έχει μάθει το παιδί από τους πρώτους μήνες για το άγγιγμα και την οικειότητα. Σε κάποιες οικογένειες η αγκαλιά κρατάει ελάχιστα και γίνεται μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητη ενώ σε άλλες οικογένειες υπάρχει συχνά και με διάφορες αφορμές, όπως η χαρά, η λύπη, το παιχνίδι. Επίσης, καθοριστικής σημασίας είναι το τι έχει μάθει το παιδί ως παρατηρητής της σχέσης μεταξύ των δύο γονιών του αλλά και της σχέσης που έχουν οι ίδιοι με το σώμα τους. Όταν οι δυο γονείς έχουν μια τρυφερή σχέση και δεν φοβούνται να αγκαλιαστούν μπροστά στα παιδιά τους, τα μαθαίνουν πώς να λειτουργούν και εκείνα στις σχέσεις τους με το αντίθετο φύλο χωρίς να αισθάνονται ενοχή.
Ο Erikson μίλησε για τα εξής στάδια στην σεξουαλικότητα:
0-18 μηνών. Σε αυτό το στάδιο υπάρχουν μόνο τα σεξουαλικά αντανακλαστικά. Δηλαδή στην ώρα της αλλαγής της πάνας μπορεί να παρατηρήσουμε διέγερση ή αυτόματη κίνηση των χεριών προς τα γεννητικά όργανα. Εδώ είναι σημαντικό το παιδί να δεχθεί στοργική επαφή πρώτα από την μητέρα και μετά από τους υπόλοιπους που θα το φροντίσουν για να χτίσει μια υγιή εικόνα του σώματος του.
18-36 μηνών. Αρχίζει πια ο διαχωρισμός μεταξύ των φύλων και το παιδί ενθαρρύνεται να υιοθετήσει συμπεριφορές του αντίστοιχου φύλου. Σ’αυτή την περίοδο γίνεται η εκπαίδευση στην τουαλέτα και μαθαίνουν τις λέξεις των γεννητικών οργάνων. Ένα ακόμα σημαντικό μάθημα είναι ο σεβασμός του προσωπικού χώρου των άλλων.
3-4 χρονών. Αναπτύσσεται η περιέργεια για την σεξουαλική ανάπτυξη και για το πώς γεννιούνται τα παιδιά. Απαντάμε στις ερωτήσεις με ψυχραιμία με ατμόσφαιρα αποδοχής και αν είναι δυνατόν, χωρίς αναβολές. Είναι συχνό φαινόμενο μέσω του παιχνιδιού να εξερευνήσουν τις ανατομικές διαφορές των φύλων. Παιχνίδι που είναι αμοιβαίο και αυθόρμητο είναι υγιές και χρειάζεται προσοχή ώστε να μην το ενοχοποιήσουμε για τα παιδιά. Σε αυτό το στάδιο μπορούμε να διδάξουμε ότι το σώμα μας μας ανκει και μπορούμε να πούμε όχι σε ότι δεν μας αρέσει.
5-6 χρονών. Αρχίζει η σύγκριση με ενήλικες και συχνά στο παιχνίδι υποδύονται τους μεγάλους. Είναι πιθανό να συνεχίσουν να δείχνουν περιέργεια αλλά αρχίζουν παράλληλα και να μαθαίνουν τα όρια γύρω από το τι λέμε και το τι κάνουμε.
Σημαντικό
Υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές μεταξύ της παιδικής και της ενήλικης σεξουαλικότητας. Οι ενήλικες έχουν γνώσεις ενώ τα παιδιά περιέργεια. Επίσης οι ενήλικες είναι συνειδητοποιημένοι και επιθυμούν την ιδιωτικότητα ενώ τα παιδιά είναι αυθόρμητα και ανοιχτά. Οι συμπεριφορές τους δεν είναι αποτέλεσμα ερωτικής επιθυμίας αλλά περιέργειας και μίμησης.
Η σεξουαλική ταυτότητα διαμορφώνεται πλήρως στο τέλος της εφηβείας, όπου θα πρέπει να έχουν μπει όρια στις σεξουαλικές ορμές με θετικό και όχι τιμωρητικό τρόπο.
