Η κόπωση στους γονείς
Πολλοί θα ανακουφιστούν να μάθουν ότι, σύμφωνα με έρευνες, η κούραση στους γονείς είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Ένας βασικός λόγος είναι οι σημαντικές μεταβολές στον ύπνο που ακολουθούν την γέννηση ενός παιδιού και που αναμένεται να κρατήσουν σε όλη την βρεφική ηλικία. Ωστόσο τι γίνεται όταν ο ύπνος του παιδιού δεν ρυθμιστεί κατά την μετάβαση στη νηπιακή ηλικία;
Σε μια τέτοια περίπτωση και ειδικά όταν συντρέχουν και άλλοι παράγοντες, είναι πιθανόν οι γονείς να βιώσουν όχι μόνο σημαντική κούραση αλλά και κόπωση. Η κόπωση αναφέρεται στην σωματική και ψυχική εξουθένωση με σημαντικό αντίκτυπο στις γνωστικές, συναισθηματικές και ψυχοκινητικές λειτουργίες του ατόμου. Συγκεκριμένα, μερικά από τα σημάδια της κόπωσης πέρα από την σωματική κούραση είναι:
Έλλειψη κινήτρου για κινητοποίηση και δραστηριότητες
Δυσκολία στην συγκέντρωση και συγκρότηση των σκέψεων
Απώλεια ευχαρίστησης στα πράγματα που μας ευχαριστούσαν παλιότερα
Δυσκολία στο να φέρουμε εις πέρας βασικές, καθημερινές δραστηριότητες
Οι παραπάνω πτυχές της κόπωσης πολύ συχνά έχουν αντίκτυπο σε προσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις με αποτέλεσμα η κόπωση να παίρνει τον έλεγχο όλης της ζωής του ατόμου.
Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε πληθυσμό της Αυστραλίας έδειξε ότι υψηλότερα επίπεδα κόπωσης δήλωσαν οι μητέρες, οι γονείς που είχαν περισσότερα από ένα παιδιά κάτω των 5 χρονών και εκείνοι που είχαν λίγη ή καθόλου υποστήριξη από το οικογενειακό και κοινωνικό τους πλαίσιο. Επίσης, υψηλά επίπεδα κόπωσης στους γονείς συνδέονταν με υψηλά επίπεδα στρες, χαμηλή αυτοπεποίθηση και την αίσθηση ότι δεν επιτελούσαν τον γονεϊκό τους ρόλο αποτελεσματικά. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι οι γονείς που βίωναν υψηλή κόπωση δήλωναν υψηλά επίπεδα εκνευρισμού στην αλληλεπίδρασή τους με τα παιδιά και δυσκολίες στην μεταξύ τους σχέση.
Τα παραπάνω στοιχεία εξηγούν γιατί είναι σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα σημάδια κόπωσης στον εαυτό μας ή τους γύρω μας αλλά και να ξέρουμε τρόπους με τους οποίους μπορούμε να το διαχειριστούμε πριν κλιμακωθεί.
Μερικές στρατηγικές που έχουν προταθεί από έρευνες για να ξεπεράσουμε την κόπωση είναι οι εξής:
Να χρησιμοποιούμε οποιαδήποτε συναισθηματική και πρακτική βοήθεια μας είναι διαθέσιμη. Έχει σημασία να προσέξουμε ότι η βοήθεια δεν χρειάζεται να είναι πάντα πρακτική, να λύσει δηλαδή τα προβλήματά μας, αλλά και ψυχολογική. Κάποιες φορές αρκεί να βρούμε κάποιον να μας ακούσει, να μας καταλάβει ή ακόμα και να μας εκμυστηρευτεί ότι αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα για να νιώσουμε ανακούφιση.
Οργάνωση και σχεδιασμός. Το να σκεφτούμε τι δραστηριότητες και ευθύνες υπάρχουν για την οικογένεια τις επόμενες ημέρες και να τις βάλουμε σε ένα πρόγραμμα βοηθάει έτσι ώστε να συνδυάσουμε ό,τι είναι δυνατό αντί να τρέχουμε πελαγωμένοι από το ένα μέρος στο άλλο. Επίσης μας επιτρέπει να σκεφτούμε ποιος θα μπορούσε να μας βοηθήσει και να το διασφαλίσουμε από νωρίς αντί να ψάχνουμε κάποιον τελευταία στιγμή.
Ρεαλισμός. Μπορεί να ακουστεί υπεραπλουστευμένη λύση αλλά πολλές φορές μπορούμε να αποφύγουμε πράγματα από την καθημερινότητά μας και να κάνουμε την ζωή μας πιο εύκολη. Συχνά οι γονείς νιώθουν έντονη πίεση να κάνουν όσο δυνατόν περισσότερα για τα παιδιά τους μη συνειδητοποιώντας ότι αυξάνοντας τις απαιτήσεις προς τους ίδιους πολλές φορές χάνεται η ποιότητα στον χρόνο τους με τα παιδιά. Είναι προτιμότερο λοιπόν να αρνηθούμε μια επιπλέον δραστηριότητα που ζητάει το παιδί και να διατηρήσουμε μια ποιοτική αλληλεπίδραση μαζί του στον ελεύθερο χρόνο που μπορούμε να του διαθέσουμε παρά να υποχωρήσουμε νιώθοντας έντονη κούραση και εκνευρισμό κάθε φορά που το κάνουμε.
Χιούμορ. Το να μάθουμε να χειριζόμαστε τις δυσκολίες αλλά και τις ματαιώσεις στην ζωή και ειδικά σε ό,τι αφορά τα παιδιά μας είναι σημαντικός προστατευτικός παράγοντας απέναντι στην ψυχική και σωματική κούραση.
Αυτοφροντίδα. Το ότι γίναμε γονείς δεν σημαίνει ότι παύουμε να είμαστε και άνθρωποι με ανάγκες όπως όλοι οι άλλοι. Ένας γονιός όχι μόνο δεν θα έπρεπε να αισθάνεται ένοχος όταν βρίσκει χρόνο για τον εαυτό του (ακόμα και αν είναι μόνο αρκετός για ένα ζεστό μπάνιο με έλαια, λίγη μουσική, να χαζέψει ένα περιοδικό ή για μια βόλτα στις βιτρίνες) αλλά είναι και απαραίτητο να το κάνε. Έτσι μόνο θα μάθει και στα παιδιά του πώς μπορούν και τα ίδια να φροντίσουν τον εαυτό τους αργότερα ως ενήλικες.
Διαπραγμάτευση των ευθυνών με τον σύντροφο. Συχνά το σημείο αυτό δυσκολεύει έναν γονιό γιατί είναι πιθανό να οδηγήσει σε σύγκρουση και μπορεί να είναι λόγος να αποφύγει κάποιος να ζητήσει βοήθεια. Ωστόσο, το να υπάρχει ανοιχτός διάλογος για το τι μπορεί ο καθένας να φέρει εις πέρας είναι απαραίτητο μιας και η πιθανότητα να βιώσει ένας από τους δύο γονείς κόπωση είναι πολύ πιο απειλητική για την σχέση του ζευγαριού.
