Η ασθένεια στην παιδική ηλικία

Η σωματική ασθένεια είναι σίγουρα ένα θέμα που απασχολεί πολύ τους γονείς, ειδικά στις μικρότερες ηλικίες των παιδιών. Ωστόσο δεν απειλεί μόνο την υγεία του παιδιού αλλά και την ατμόσφαιρα στο σπίτι, μιας και υπάρχει η πιθανότητα να προκαλέσει μια μικρή κρίση στην οικογένεια.

Συχνά οι γονείς αναφέρουν σημαντικές αλλαγές σε ένα παιδί μετά την ανάρρωση από ασθένεια, όπως το να εμφανίζει συμπεριφορές από προηγούμενα αναπτυξιακά στάδια οι οποίες είχαν εξαλειφθεί πριν καιρό. Αντίστοιχα, είναι πιθανό οι αλλαγές στην συμπεριφορά των γονιών προς το παιδί που προκύπτουν κατά την διάρκεια της ασθένειας να συνεχιστούν και μετά την ανάρρωση.

Οι περισσότεροι γονείς γίνονται πιο περιποιητικοί προς το παιδί αλλά και πιο ελαστικοί ως προς τα όρια με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολο για το παιδί να παραιτηθεί από τα προνόμια αυτά αργότερα. Κάποιες φορές μπορεί να δούμε και πρακτικές που υπό άλλες συνθήκες δεν θα ήταν αποδεκτές για τους γονείς όπως το να λένε ψέματα και να εξαπατάνε ή και να τρομοκρατούν το παιδί για να συμμορφωθεί με αυτό που του ζητάνε. Είναι λοιπόν επόμενο το παιδί σε αυτή την περίοδο να αναστατωθεί, να μπερδευτεί και να νιώσει ανασφάλεια. Σε περιπτώσεις όπου η ασθένεια είναι πιο σοβαρή και χρήζει νοσηλείας, υπάρχει η πιθανότητα να βιώσει τόσο την αρρώστια όσο και την θεραπεία ως τραυματική καθώς συνοδεύεται από πόνο και αποχωρισμούς.

Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδί όταν είναι άρρωστο;

• Με την ειλικρίνεια. Όσο και αν διευκολύνει την κατάσταση ένα ‘αθώο’ ψέμα, υπονομεύει την εμπιστοσύνη του παιδιού προς τους γονείς και μπορεί σε μια μελλοντική περίσταση να είναι ακόμα πιο δύσκολο να πετύχουμε την συνεργασία. Γι’αυτό είναι καλύτερα να εξηγούμε (πολλές φορές αν χρειαστεί) τι κάνει το παιδί να ασθενεί και τι θα χρειαστεί για να γίνει καλά.

• Βοηθώντας το να διατηρήσει την ανεξαρτησία του, όπου είναι δυνατό. Η κυριαρχία του παιδιού επί των σωματικών του λειτουργιών είναι πολύ σημαντικός σταθμός στην ζωή του γι’ αυτό και δεν θα έπρεπε να υποθέσουμε εξ αρχής πως μπορούμε να πάρουμε εξ ολοκλήρου τον έλεγχο (δλδ να το ταΐζουμε, να το ντύνουμε κτλ) όταν το παιδί ασθενεί. Το καλύτερο είναι να μας δείξει το ίδιο πόσο μας έχει ανάγκη. Αυτό εφαρμόζει ιδιαίτερα στο θέμα του φαγητού μιας και είναι από τα πιο κοινά πράγματα για τα οποία εξαναγκάζουμε το παιδί. Χρειάζεται εδώ ιδιαίτερη προσοχή, μιας και είναι πιθανό να προκαλέσουμε σημαντικότερο ψυχικό αντίκτυπο στο παιδί εξαναγκάζοντάς το να φάει από τον σωματικό αντίκτυπο του να παραλείψει κάποια γεύματα.

• Βοηθώντας το να καταλάβει ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στο να αρρωστήσει. Αυτό χρειάζεται για να μην ενοχοποιήσει τον εαυτό του χωρίς λόγο. Επίσης είναι σημαντικό να το βοηθήσουμε να δει τις κοινές ασθένειες ως κάτι το φυσιολογικό αφού μπορεί να συμβεί σε όλους μας, χωρίς επίκριση, ώστε να μην καλλιεργηθούν φοβίες.

• Δείχνοντας κατανόηση σε συγκεκριμένες συμπεριφορές. Ο περιορισμός των κινήσεων λόγω ασθενείας είναι από τα μεγαλύτερα πλήγματα για ένα παιδί μιας και δεν του επιτρέπει να αποφορτίσει την ένταση με τον συνηθισμένο τρόπο. Αυτό μπορεί πολλές φορές να οδηγήσει σε εκρήξεις θυμού και οργής, αντιστάθμιση της κινητικότητας με υπερβολική χρήση άλλων μελών του σώματος (π.χ. της γλώσσας, πολλά παιδιά μιλάνε ακατάπαυστα!) ή την ενασχόληση ερωτογενών περιοχών του σώματος. Εδώ λοιπόν η ελαστικότητα είναι αναγκαία μιας και οι παραπάνω συμπεριφορές είναι ένας τρόπος για να ανταπεξέλθει το παιδί στις αλλαγές της ρουτίνας του. Μπορούμε να λειτουργήσουμε βοηθητικά βρίσκοντας κάποιους εναλλακτικούς τρόπους για να απασχοληθεί το παιδί και να εκτονώσει την εσωτερική του ένταση.

Τέλος, κάτι που μπορεί να βοηθήσει είναι να έχει ο γονιός στο μυαλό του ότι είναι φυσιολογικό για τα παιδιά να χρειάζονται τους γονείς για να τα προφυλάξουν από το κρύο, τα μικρόβια, τις αρρώστιες. Επομένως, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε όταν το παιδί μας δεν θυμάται πάντα να πλύνει τα χέρια πριν το φαγητό, δεν παίρνει μια ζακέτα μαζί μήπως και κρυώσει, ή δεν αποφεύγει παιδιά που είναι άρρωστα.

Αντιθέτως, όταν τα βλέπουμε να ασχολούνται με τέτοια θέματα είναι πιθανό να έχουμε μεταφέρει σε αυτά σημαντικό άγχος και χρειάζεται να αναλογιστούμε μήπως θα έπρεπε να τους δώσουμε μεγαλύτερη ελευθερία.